એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગ પર્યાવરણના રક્ષણમાં કારકિર્દી ઘડો.

Apr 15, 2012
Study Option - Prashant Patel
એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગના કામમાં સાયન્સ અને એન્જિનિયરિંગનું મિશ્રણ હોય છે. તેઓ આ બંનેની મદદથી એવા ઉપાય કરે છે, જેનાથી લોકોને હવા, પાણી અને ભોજનની સાથે અન્ય વસ્તુઓ પણ હેલ્ધી મળી શકે. પાછલા એક-બે દશક જોઈએ તો સંયુક્ત રાષ્ટ્ર (યુએન)ના પર્યાવરણ જાગૃતિ અભિયાનો અને વિવિધ દેશો દ્વારા પોતાના સ્તરે થઈ રહેલા પ્રયત્નોથી આ ક્ષેત્રમાં નોકરીની તકમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. કેમિકલ, જિયોલોજિકલ, પેટ્રોલિયમથી લઈને માઇનિંગ જેવા ક્ષેત્રોમાં આ એન્વાયર્નમેન્ટલ વિષયના પ્રોફેશનલ્સની માગ વધી છે.
એન્વાયર્નમેન્ટલના કાર્યક્ષેત્રમાં બેઝિક સાયન્સ, ઈકોલોજી, ઈકોનોમિક્સ, સોશિયલ સાયન્સ અને રેડિયોલોજીથી લઈને સિવિલ, મિકેનિકલ અને ઇલેક્ટ્રિકલ એન્જિનિયરિંગ સુધી તેઓ કાર્ય કરી શકે છે. આ વિષયમાં વિશેષજ્ઞાતા મેળવી શકે છે. એક એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગ ફર્મમાં ક્વોલિફાઇડ પ્રોફેશનલ માટે વિશેષ કરીને વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમની ડિઝાઇનિંગ, ઇન્સ્ટ્રક્શન અને મેન્ટેનન્સનું કામ હોય છે. એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરનું મુખ્ય કામ એ છે કે પર્યાવરણને થનારા નુકસાનને કેવી રીતે ઓછું કે સમાપ્ત કરી શકાય.ળશૈક્ષણિક યોગ્યતા
* એન્વાયર્નમેન્ટલ સાયન્સમાં બીએસસી પ્રોગ્રામ અન્ય વિષયોની જેમ ત્રણ વર્ષનો હોય છે, જ્યારે પીજી બે વર્ષનો.
* અન્ડર ગ્રેજ્યુએટ પ્રોગ્રામમાં પ્રવેશ મેળવવા માટે ૧૦+૨ ધોરણ સાયન્સ સાથે પાસ કરેલું હોવું જોઈએ. જેમાં બાયોલોજી, મેથ્સ અને કેમેસ્ટ્રી વિષયો હોવા જોઈએ. આઈઆઈટીમાં
પ્રવેશ મેળવવા માટે જેઈઈ (જોઇન્ટ એન્ટ્રન્સ એક્ઝામિનેશન)માં પાસ થવું જરૂરી છે.
* એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગ જ નહીં, સિવિલમાં બીઈ અથવા બી ટેક કર્યાં પછી આ વિષયમાં એમ ટેક પણ કરી શકાય છે.
* બી ટેક, બીઈ લેવલ પર ઘણી કોલેજોમાં આ પ્રોગ્રામ એનર્જી એન્ડ એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગ તરીકે ઉપલબ્ધ છે.
પોલ્યુશન (પ્રદૂષણ)ના લેવલને ઓછું કરવા માટે અનેક સંશોધનો અને વિકાસનાં કામ થઈ રહ્યાં છે. જેને કારણે એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગ જેવું ક્ષેત્ર અસ્તિત્વમાં આવ્યું છે અને આજે તો આ ક્ષેત્રમાં કારકિર્દીની અઢળક તક રહેલી છે

પગારધોરણ

* આ ક્ષેત્રે બીઈ કે બી ટેક કર્યા પછી પ્રાથમિક પગાર આશરે ૧૫થી ૩૦ હજાર રૂપિયા પ્રતિમાસ હોઈ શકે છે.
* માસ્ટર્સની ડિગ્રી હોય તેઓ શરૂઆતમાં આશરે ૩૫થી ૫૦ હજાર રૂપિયા માસિક કમાઈ શકે છે.
* પીએચડીની ડિગ્રી મેળવ્યા પછી આશરે ૫૦થી ૪૫ હજાર રૂપિયા પ્રતિમાસ મળી શકે છે.
* લાઇસન્સ્ડ એન્જિનિયરનો પગાર આશરે માસિક ૧ લાખથી ઉપર હોઈ

શકે છે.

શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ બીએસસી

(એન્વાયર્નમેન્ટલ સાયન્સ)

પુણે યુનિવર્સિટી, પુણે.
દિલ્હી યુનિવર્સિટી, દિલ્હી.
મૈસુર યુનિવર્સિટી, મૈસુર.

દક્ષિણ ગુજરાત

યુનિવર્સિટી, સુરત.

બીઈ

દિલ્હી કોલેજ ઓફ એન્જિનિયરિંગ, નવી દિલ્હી.
એલડી કોલેજ ઓફ એન્જિનિયરિંગ, ગુજરાત યુનિવર્સિટી, અમદાવાદ.
વિશ્વેસરૈયા ટેક્નોલોજિકલ યુનિવર્સિટી, ચિકમંગલુર.

એમ ઈ અને એમ ટેક

રાજીવ ગાંધી ટેક્નોલોજી યુનિવર્સિટી, ઇન્દોર.
આઈઆઈટી દિલ્હી, કાનપુર, ખડગપુર અને મદ્રાસ.
જામિયા મિલિયા ઈસ્લામિયા યુનિવર્સિટી, નવી દિલ્હી.

સ્પેશિયલાઇઝેશનનાં ક્ષેત્ર

પબ્લિક હેલ્થ.

ઇન્ડસ્ટ્રીયલ હાઈજીન.

રેડિયેશન પ્રોટેક્શન.

એર પોલ્યુશન કંટ્રોલ.

લેન્ડ મેનેજમેન્ટ.

વેસ્ટવોટર મેનેજમેન્ટ.

સોલિડ વેસ્ટ ડિસ્પોઝલ.

ટોક્ષિક મટીરિયલ્સ

કંટ્રોલ વગેરે.

નોકરીની તક

નોકરીની વાત કરીએ તો આવનારા સમયમાં ભારતમાં આ ક્ષેત્રમાં ઝડપથી રોજગારીની તક વધી રહી છે. તેની પાછળ કેટલાંક કારણો પણ છે, જેમ કે ભારત ખૂબ જ ઝડપથી વિકાસ કરી રહ્યું છે, તેથી ઉદ્યોગ-વ્યવસાય પણ વધી રહ્યા છે. તેને કારણે પોલ્યુશન વધી રહ્યું છે અને આવનારા સમયમાં વિકાસ આ જ ઝડપ જાળવી રાખશે તો તેમાં વધારો થતો રહેશે. આ પોલ્યુશનને ઓછું કરવા અને ભવિષ્ય માટે ઈકોફ્રેન્ડલી રીતો કે ટેક્નિકો શોધવાનું કામ એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરોના શિરે જ હશે. નીચે પ્રમાણેની જગ્યાએ તમે નોકરી મેળવી શકો છો.
Source: http://www.sandesh.com/article.aspx?newsid=50255